วัณโรค เกิดจากอะไร? รักษาถูกวิธีก็หายขาดได้

วัณโรคเป็นโรคที่สามารถติดต่อได้ง่าย วัณโรคปอดจะพบได้บ่อยที่สุดและอาการของผู้ป่วยมักป่วยเรื้อรังมานาน ซึ่งการจะรู้ว่าเป็นวัณโรคหรือไม่ต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์ทำโดยวิธีการทางห้องปฏิบัติการ

ผู้ที่สงสัยว่าตัวเองเป็นวัณโรคหรือไม่ วัณโรคอันตรายอย่างไร และวิธีการรักษาให้หายจากวัณโรค ในบทความนี้มีคำตอบค่ะ

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับวัณโรค

วัณโรคคืออะไร

วัณโรค (Tuberculosis หรือ TB) เป็นโรคติดเชื้อที่สามารถติดต่อได้ง่าย ทำให้เกิดอาการผิดปกติได้ทุกระบบของร่างกาย มักพบที่ปอดมากที่สุด (ร้อยละ 80) ซึ่งจะมีอาการไอเรื้อรัง เบื่ออาหาร น้ำหนักลด เป็นโรคที่อันตรายและใช้เวลารักษานาน ผู้ป่วยมักมีอาการไม่ชัดเจนทำให้ได้รับการวินิจฉัยและการรักษาช้า

วัณโรคเกิดจากอะไร

เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Mycobacterium tuberculosis ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่ม Mycobacterium tuberculosis complex

: 7

วัณโรคติดต่อได้อย่างไร

เชื้อวัณโรคสามารถติดต่อได้จากคนสู่คนผ่านทางอากาศ โดยเมื่อผู้ที่มีเชื้อวัณโรคในปอด มีการไอ จาม พูด หัวเราะ หรือตะโกน จะมีการปล่อยละอองฝอยออกมาในอากาศและเมื่อผู้อื่นหายใจเอาละอองฝอยเข้าไปในปอดก็จะมาสามารถติดเชื้อได้

โดยการติดต่อของวัณโรคนั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ปริมาณเชื้อที่ผู้ติดเชื้อมี หากมีเชื้ออยู่มากก็จะสามารถติดต่อได้มากขึ้น , ภูมิคุ้มกันของผู้ได้รับเชื้อ หากมีโรคประจำตัว เด็ก หรือผู้สูงอายุ ก็จะสามารถติดเชื้อได้ง่ายขึ้น , สภาพแวดล้อมบางอย่างที่ทำให้ติดเชื้อง่ายขึ้น เช่น ห้องปิดหรือห้องอับอากาศ เป็นต้น

ซึ่งผู้ป่วยมักจะมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการติดต่อของวัณโรคอยู่บ่อยๆ เช่น ผู้ป่วยวัณโรคสามารถอยู่ร่วมกับคนอื่นได้ไหม นอนกับคนเป็นวัณโรคจะติดเชื้อไหม ดื่มน้ำแก้วเดียวกับผู้ป่วยวัณโรคได้ไหม สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ ตอบคำถามเรื่องวัณโรค ทุกข้อสงสัยที่คุณอยากรู้!

อาการวัณโรค

อาการของวัณโรค

วัณโรคปอด เป็นวัณโรคที่พบบ่อยที่สุด ผู้ป่วยจะมีอาการไอเรื้อรังนานกว่า 2 สัปดาห์ เบื่ออาหารน้ำหนักลด มีไข้และเหงื่อออกช่วงกลางคืน อ่อนเพลียเหนื่อยง่าย บางรายจะมีไอเสมหะปนเลือดได้

วัณโรคที่อวัยวะอื่นนั้นพบได้น้อยและมีอาการไม่จำเพาะ เช่น วัณโรคเยื่อหุ้มปอด ต่อมน้ำเหลือง กระดูกสันหลัง ข้อต่อ ช่องท้อง ระบบทางเดินปัสสาวะ ระบบสืบพันธุ์ ระบบประสาท เป็นต้น หากสงสัยแนะนำปรึกษาแพทย์เพิ่มเติม

วัณโรคมีกี่ระยะ

วัณโรคแบ่งเป็น 2 ระยะ เป็นการแบ่งตามระยะเวลา คือ ระยะแฝง (Latent TB infection) และระยะลุกลาม (Active TB infection)

เมื่อเราได้รับเชื้อมาทางการหายใจ หากร่างกายเราสามารถกำจัดเชื้อไปได้หมดก็จะไม่เกิดการติดเชื้อวัณโรค แต่ถ้าหากปริมาณเชื้อที่ได้รับมีมาก หรือภูมิคุ้มกันไม่สามารถกำจัดไปได้หมด เซลล์ภูมิคุ้มกันจะมารวมตัวกันและล้อมรอบเชื้อวัณโรคไว้ในปอดหรืออวัยวะอื่นๆ เรียกว่า การติดเชื้อวัณโรคระยะแฝง (Latent TB infection)

คนไข้อาจจะไม่มีการผิดปกติเลยและหากร่างกายสามารถคุมเชื้อได้ก็สามารถติดเชื้ออยู่ในระยะนี้ได้หลายปีและไม่สามารถแพร่เชื้อได้

วัณโรคมีกี่ระยะ

เมื่อเชื้อวัณโรคมีการแบ่งตัวมากขึ้น หรือ ภูมิคุ้มกันร่างกายไม่สามารถคุมเชื้อไว้ได้ เชื้อจะแพร่กระจายออกมาและไปก่อโรคในปอดและอวัยวะต่างๆ เรียกว่าการติดเชื้อวัณโรคระยะลุกลาม (Active TB infection) ทำให้ผู้ป่วยมีอาการไข้และไอเรื้อรัง มีเสมหะปนเลือด น้ำหนักลดได้

รู้ได้อย่างไรว่าเป็นวัณโรค

จะรู้ว่าติดเชื้อวัณโรคหรือไม่ จำเป็นต้องตรวจทางห้องปฏิบัติการเพิ่มเติมเพื่อยืนยันการติดเชื้อ

การตรวจเสมหะด้วยกล้องจุลทรรศน์

การตรวจเสมหะด้วยกล้องจุลทรรศน์ (Sputum AFB stain) ตรวจโดยการให้ผู้ป่วยขับเสมหะออกมา และนำเสมหะไปย้อมเพื่อหาเชื้อวัณโรค เป็นวิธีที่ตรวจง่าย ใช้เวลารอผลไม่นาน

การเอกซเรย์

การเอกซเรย์ปอด (Chest X-Ray) จะสามารถมองเห็นรอยโรค หรือก้อนเชื้อวัณโรคได้ มักใช้เป็นการคัดกรองหากพบรอยโรคที่ผิดปกติ แพทย์จะส่งตรวจยืนยันหาเชื้อวัณโรคเพิ่มเติม

การเพาะเชื้อวัณโรค

การเพาะเชื้อวัณโรค (TB culture) เป็นการนำเสมหะไปเพาะเลี้ยงด้วยวิธีทางห้องปฏิบัติการ เป็นวิธีที่แม่นยำและสามารถบอกสายพันธุ์และการดื้อยาได้ แต่ใช้เวลานานประมาณ 2-8 สัปดาห์

Anti TB Rapid test

เป็นการตรวจหาการติดเชื้อวัณโรคจากการเจาะเลือด โดยจะดูสารที่ร่างกายผลิตเพื่อตอบสนองต่อเชื้อวัณโรค ข้อดีคือ ตรวจง่าย ทราบผลเร็วภายใน 30 นาที ราคาต่ำ แต่อาจไม่มีความจำเพาะต่อการติดเชื้อวัณโรคมากและพบผลบวกลวงได้ หากผลเป็นบวกอาจต้องตรวจเพิ่มเติมด้วยวิธีที่จำเพาะขึ้น

T-spot (IGRAs : interferon gamma release assays)

เป็นการตรวจหาการติดเชื้อวัณโรคจากการเจาะเลือด โดยจะวัดปริมาณ interferon gamma ที่ร่างกายผลิตเพื่อตอบสนองต่อเชื้อวัณโรค ข้อดีคือตรวจง่าย มีความไวและความจำเพาะสูง ลดการพบผลบวกลวง หากผลเป็นบวกสามารถรับการรักษาได้เลย แต่ใช้เวลานานประมาณ 24 ชั่วโมง และราคาสูง

แพ็กเกจตรวจวัณโรคราคาเท่าไร

ตรวจวัณโรคราคาเท่าไร

โปรแกรม 1 : ตรวจหาเชื้อวัณโรค ราคา 990 บาท

ตรวจสุขภาพโดยแพทย์ / Physical examination
ใบรับรองแพทย์ / Medical certificate
เอกซเรย์ปอด / Chest X-ray
ตรวจเชื้อวัณโรค / Anti TB

โปรแกรม 2 : ตรวจหาเชื้อวัณโรค ราคา 1,390 บาท

ตรวจสุขภาพโดยแพทย์ / Physical examination
ใบรับรองแพทย์ / Medical certificate
เอกซเรย์ปอด / Chest X-ray
ตรวจเสมหะ / AFB STAIN

โปรแกรม 3 : ตรวจหาเชื้อวัณโรค ราคา 5,950 บาท

ตรวจสุขภาพโดยแพทย์ / Physical examination
ใบรับรองแพทย์ / Medical certificate
เอกซเรย์ปอด / Chest X-ray
ตรวจผลเลือด / T-SPOT

หมายเหตุ

ราคารวมค่าแพทย์และค่าบริการทางคลินิกแล้ว
โปรแกรมที่ 3 สามารถตรวจได้ ทั้งผู้ป่วยที่เป็นวัณโรคแบบแฝงและแบบมีอาการ

การเตรียมตัวก่อนตรวจวัณโรค

แนะนำผู้ที่จะตรวจวัณโรค พักผ่อนให้เพียงพอ และดื่มน้ำเปล่าเยอะๆเพื่อให้สามารถขับเสมหะออกมาได้ง่ายขึ้น ไม่จำเป็นต้องงดน้ำงดอาหารก่อนตรวจ

เมื่อไรที่ต้องไปตรวจหาเชื้อวัณโรค

หากมีอาการที่สงสัยวัณโรค หรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยงที่อาจติดเชื้อวัณโรค เช่น สัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อวัณโรค ทำงานในสถานที่ที่ปิดและมีคนจำนวนเยอะแออัด เช่น โรงงานอุตสาหกรรม หรือบุคลากรทางการแพทย์ แนะนำตรวจเพื่อหาเชื้อวัณโรค

ดูราคาโปรแกรมตรวจหาเชื้อวัณโรค

วิธีการรักษาวัณโรค

วัณโรคสามารถรักษาได้ด้วยการทานยาฆ่าเชื้อ แต่ด้วยตัวเชื้อโรคที่ค่อนข้างรุนแรงจึงใช้เวลารักษาค่อนข้างนาน โดยมักต้องทานยาฆ่าเชื้อหลายตัวร่วมกันเป็นระยะเวลานานอย่างน้อย 6 เดือน แม้ว่าอาการจะดีขึ้นหรือไม่มีอาการแล้ว รวมทั้งต้องอาศัยการปฏิบัติตัวเมื่อเป็นวัณโรคควบคู่ไปด้วยเพื่อให้การรักษาประสบความสำเร็จ

สูตรยาและระยะเวลาการรักษาขึ้นอยู่กับการวินิจฉัย โรคประจำตัวและภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยแต่ละราย และต้องพบแพทย์อย่างต่อเนื่อง

อาการแทรกซ้อนและอันตรายของวัณโรค

วัณโรค เป็นโรคทีมีอาการไม่ชัดเจนและใช้ระยะเวลานานกว่าจะเกิดอาการรุนแรงโดยระหว่างนั้นอาจจะแพร่เชื้อให้กับคนใกล้ชิดได้โดยที่เราไม่รู้ตัว ดังนั้นหากมีอาการเริ่มต้นหรือมีความเสี่ยง ควรคัดกรองเพื่อเริ่มการรักษาให้เร็วที่สุดเพื่อลดภาวะแทรกซ้อนและลดการแพร่กระจายเชื้อ

วัณโรค หากมีอาการรุนแรงและไม่รักษาหรือรักษาช้าสามารถถึงขั้นเสียชีวิตได้ โดยเฉพาะในผู้ที่มีโรคประจำตัว เด็ก และผู้สูงอายุ ที่มีโอกาสติดเชื้อง่ายและเกิดภาวะแทรกซ้อนได้มาก

ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดได้ เช่น หายใจลำบาก หายใจล้มเหลว วัณโรคแพร่กระจายนอกปอด ระบบร่างกายล้มเหลว เป็นต้น

หากต้องการตรวจหาเชื้อวัณโรคและเข้ารับการรักษา สามารถเข้ารับบริการได้ที่อินทัชเมดิแคร์คลินิกเวชกรรมได้ เราให้บริการรวดเร็ว สามารถนัดหมายก่อนเข้ารับบริการได้ ไม่ต้องรอคิวนาน ข้อมูลผู้ป่วยเป็นความลับ คุณหมอใจดีพร้อมให้คำปรึกษาค่ะ

เอกสารอ้างอิง

แนวทางการควบคุมวัณโรคประเทศไทย พ.ศ. 2564 (National Tuberculosis Control Programme Guideline, Thailand 2021) กองวัณโรค กรมควบคุมโรค
แนวทางการวินิจฉัยและการดูแลรักษา ผู้ป่วยวัณโรคในประเทศไทย (Clinical Practice Guideline (CPG) of Tuberculosis Treatment in Thailand) กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข สำนักวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ร่วมกับสมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย สมาคมอุรเวชช์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ สมาคมปราบวัณโรคแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

บทความที่น่าสนใจ

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม

Hot Line 081-562-7722 กดโทรออก