รู้ทัน! โรคไทรอยด์คืออะไร อาการ และวิธีดูแล

โรคไทรอยด์ เป็นโรคที่เกิดจากการทำงานของต่อมไทรอยด์ผิดปกติ ซึ่งต่อมไทรอยด์ มีหน้าที่ในการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ เพื่อใช้ควบคุมการทำงานของอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย ควบคุมการเต้นของหัวใจ ชีพจร ให้อยู่ในเณฑ์ปกติ ควบคุมการเผาผลาญอาหารและควมคุมน้ำหนักตัว

หากฮอร์โมนตัวนี้ทำงานผิดปกติจะส่งผลต่อระบบเผาผลาญภายในร่างกาย รวมถึงส่งผลโดยตรงต่อหัวใจและสมองได้

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับไทรอยด์

โรคไทรอยด์คืออะไร

โรคไทรอยด์ คือภาวะผิดปกติของต่อมไทรอยด์หรือปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์ในร่างกาย โดยฮอร์โมนไทรอยด์ผลิตมาจากต่อมไทรอยด์ซึ่งอยู่บริเวณลำคอด้านหน้าใต้ต่อลูกกระเดือก ขนาดต่อมยาวประมาณ 4 เซนติเมตร กว้าง 1-2 เซนติเมตร โดยปกติจะคลำไม่ได้ชัดเจน

ฮอร์โมนไทรอยด์มีหน้าที่ควบคุมระบบการเผาผลาญและการทำงานของร่างกายทุกระบบ ทั้งระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบสมอง ระบบลำไส้ ระบบกล้ามเนื้อและระบบสืบพันธุ์ ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

: 9

โรคไทรอยด์มีกี่ชนิด

โรคไทรอยด์ หรือภาวะผิดของปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์ในร่างกายแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มโรคใหญ่ๆ ซึ่งมีอาการแตกต่างกัน คือ

1. โรคไทรอยด์สูงผิดปกติหรือไทรอยด์เป็นพิษ (Hyperthyroidism ,Thyrotoxicosis)
2. โรคไทรอยด์ต่ำผิดปกติ (Hypothyroidism)
3. โรคไทรอยด์โตหรือคอพอกไม่เป็นพิษ (Euthyroid goiter)

โรคไทรอยด์สูงผิดปกติหรือไทรอยด์เป็นพิษ

ไทรอยด์สูงผิดปกติหรือไทรอยด์เป็นพิษ

โรคไทรอยด์ สูงผิดปกติหรือไทรอยด์เป็นพิษ (Hyperthyroidism) เป็นภาวะที่มีปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์ ในร่างกายมากเกินไป ส่งผลให้ระบบการเผาผลาญและการทำงานของระบบต่างๆมากเกินผิดปกติ

อาการของไทรอยด์เป็นพิษที่พบบ่อย

คอโตผิดปกติ หรือคลำได้ก้อนบริเวณคอ
น้ำหนักลดผิดปกติ แต่ทานอาหารได้ปกติหรือทานเยอะขึ้น
เหงื่อออกเยอะ ขี้ร้อน อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย
ใจสั่น ใจเต้นแรง
ตาโปน
ท้องเสียบ่อย ประจำเดือนมาผิดปกติ

สาเหตุของโรคไทรอยด์เป็นพิษ

ไทรอยด์ เป็นพิษนั้น มีสาเหตุได้จากหลายโรค โดยเมื่อคนไข้มาพบแพทย์แล้ว แพทย์จะทำการตรวจเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุที่ถูกต้องและรับการรักษาแตกต่างกันไปในแต่ละโรค
โรคเกรฟส์ (Graves’ disease) เป็นสาเหตุที่พบมากที่สุดของไทรอยด์เป็นพิษ เป็นโรคแพ้ภูมิตัวเองชนิดหนึ่งที่ทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานผลิตฮอร์โมนออกมามากเกินไป

โดยสาเหตุของการเกิดโรคเกรฟส์หรือไทรอยด์เป็นพิษนั้นส่วนใหญ่เป็นขึ้นมาเอง และสัมพันธ์กับพันธุกรรมแค่ประมาณ 30% และอาจมีปัจจัยเสี่ยงมากขึ้นในคนไข้ที่สูบบุหรี่ , ทานอาหารที่มีไอโอดีนมากเกินไป,ความเครียด และคนไข้ตั้งครรภ์

ผู้หญิงมีโอกาสเป็นโรคมากกว่าผู้ชาย

ยังมีสาเหตุอื่นๆที่พบได้แต่เจอน้อยกว่า เช่น ก้อนที่ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ (Toxic adenoma , Toxic multinodular goiter) , มะเร็งไทรอยด์ (CA thyroid) , ไทรอยด์อักเสบ (Thyroiditis) เป็นต้น
อาจเกิดจากการทานยาหรือทานอาหารเสริมที่มีส่วนผสมของฮอร์โมนไทรอยด์ เช่น อาหารเสริมลดน้ำหนัก

ตรวจไทรอยด์ด้วยการตรวจเลือด

รู้ได้อย่างไรว่าเป็นไทรอยด์เป็นพิษ

ในรายที่มีอาการสงสัยภาวะไทรอยด์เป็นพิษ สามารถยืนยันได้ด้วยการตรวจเลือดดูการทำงานของต่อมไทรอยด์ ซึ่งประกอบด้วยผลเลือดหลายตัวเพื่อใช้แปลผลร่วมกัน
ผลเลือดจะพบว่า ปริมาณไทรอยด์สูงผิดปกติ

การรักษาโรคไทรอยด์เป็นพิษ

ในโรคเกรฟส์ สามารถรักษาได้ด้วยการทานยา การกลืนแร่ หรือการผ่าตัด โดยการตอบสนองค่อนข้างดีและสามารถหายขาดได้ แต่ต้องตรวจเลือดดูปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์ทุกปี
ส่วนสาเหตุจากโรคอื่นวิธีการรักษาจะแตกต่างกันไปขึ้นกับการวินิจฉัย

โรคไทรอยด์ต่ำผิดปกติ

ฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำผิดปกติ

โรคไทรอยด์ ต่ำผิดปกติ (Hypothyroidism) เป็นภาวะที่มีปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์ในร่างกายน้อยเกินไปส่งผลให้ระบบการเผาผลาญและการทำงานของระบบต่างๆ ลดลงผิดปกติ

อาการของไทรอยด์ต่ำผิดปกติ

เหนื่อยง่าย ทำอะไรเชื่องช้า ไม่กระปรี้กระเปร่า ง่วงนอนบ่อย หลงลืมบ่อย
น้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้นผิดปกติ แต่ทานอาหารเท่าเดิมหรือลดลง
ขี้หนาว ผิวและผมแห้งผิดปกติ
ท้องผูก ประจำเดือนมาผิดปกติ
ใจสั่น หัวใจเต้นช้าผิดปกติ
หากเป็นในเด็ก อาจทำให้ตัวเตี้ย และเรียนรู้ช้าได้

สาเหตุของไทรอยด์ต่ำ

การอักเสบของต่อมไทรอยด์ที่เป็นโรคแพ้ภูมิตัวเอง และเป็นขึ้นมาเอง (Hashimoto’s thyroiditis)
การขาดสารไอโอดีน หรือทานอาหารที่มีไอโอดีนต่ำ
หลังการผ่าตัดต่อมไทรอยด์หรือหลังจากรักษาไทรอยด์เป็นพิษ
เป็นแต่กำเนิด

รู้ได้อย่างไรว่าเป็นไทรอยด์ต่ำ

ในรายที่มีอาการสงสัยภาวะไทรอยด์เป็นพิษ สามารถยืนยันได้ด้วยการตรวจเลือดดูการทำงานของต่อมไทรอยด์ ซึ่งประกอบด้วยผลเลือดหลายตัวเพื่อใช้แปลผลร่วมกัน
ผลเลือดจะพบว่า ปริมาณไทรอยด์ต่ำผิดปกติ

การรักษาโรคไทรอยด์ต่ำ

โดยส่วนใหญ่มักรักษาด้วยการให้ฮอร์โมนไทรอยด์ทดแทน

โรคไทรอยด์โตหรือคอพอกไม่เป็นพิษ

โรคไทรอยด์ โตหรือคอพอกไม่เป็นพิษ (Euthyroid goiter) เป็นภาวะที่ต่อมไทรอยด์โต แต่ปริมาณฮอร์โมนไทรอยด์อยู่ในระดับปกติ

อาการโรคไทรอยด์โตหรือคอพอก

มักจะมีอาการคอโต หรือคลำได้ก้อนบริเวณคอเพียงอย่างเดียว ไม่มีอาการผิดปกติของระบบอื่นๆในร่างกาย

สาเหตุของไทรอยด์โตไม่เป็นพิษ

การอักเสบของต่อมไทรอยด์ที่เป็นโรคแพ้ภูมิตัวเอง และเป็นขึ้นมาเอง (Hashimoto’s thyroiditis)
การขาดสารไอโอดีน หรือทานอาหารที่มีไอโอดีนต่ำ
ก้อนของไทรอยด์ หรือมะเร็งไทรอยด์

รู้ได้อย่างไรว่าเป็นไทรอยด์โตไม่เป็นพิษ

ในเบื้องต้น แพทย์จะเจาะเลือดเพื่อดูระดับฮอร์โมนไทรอยด์ ผลเลือดจะพบว่าระดับฮอร์โมนไทรอยด์อยู่ในเกณฑ์ปกติ
ในบางรายอาจจะเป็นต้องตรวจเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวน์ หรือเจาะต่อมไทรอยด์ตรวจชิ้นเนื้อแนะนำปรึกษาแพทย์เจ้าของไข้อีกครั้ง

การรักษาไทรอยด์โตไม่เป็นพิษ

โดยส่วนใหญ่อาจรักษาได้ด้วยการทานไทรอยด์ขนาดต่ำเพื่อให้ขนาดคอเล็กลง โดยขึ้นกับแพทย์เจ้าของไข้ และสาเหตุของต่อมไทรอยด์โต

ราคาการตรวจคัดกรองความเสี่ยงไทรอยด์

โปรแกรม 1 : ตรวจคัดความเสี่ยงไทรอยด์ ราคา 1,550 บาท

ตรวจสุขภาพโดยแพทย์ Physical Examination
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ Free T3
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ Free T4
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ TSH

โปรแกรม 2 : ตรวจคัดความเสี่ยงไทรอยด์ ราคา 1,990 บาท

ตรวจสุขภาพโดยแพทย์ Physical Examination
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ Free T3
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ Free T4
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ T3 Total
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ T4 Total
ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ TSH

หมายเหตุ

โปรแกรม 1 สำหรับผู้ที่ไม่เคยเป็น อาการไม่ชัดเจน และต้องการตรวจเพื่อวินิจฉัยเบื้องต้น
โปรแกรม 2 สำหรับผู้ที่มีอาการเยอะหรือรุนแรง หรือต้องการตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ครบทุกตัว

วิธีตรวจต่อมไทรอยด์ด้วยตัวเอง

สามารถคลำต่อมไทรอยด์ของตัวเองได้ง่ายๆ โดยส่องกระจก ขั้นตอนดังนี้

ยืนหรือนั่งตัวตรงไม่เอียงหรือบิดคอ
มองตรงไปที่กระจก มองตรงตำแหน่งของไทรอยด์ ซึ่งอยู่กึ่งกลางคอ อยู่ระหว่าง ลูกกระเดือกกันกระดูกไหปลาร้า
ให้กลืนน้ำลาย ถ้าคอแห้ง ให้ดื่มน้ำช่วย จะสั่งเกตต่อมไทรอยด์ได้ชัดขึ้นขณะกลืน เพราะต่อมไทรอยด์จะเคลื่อนที่ตามการกลืน
คลำเบาๆ ตรงตำแหน่งไทรอยด์ว่ามีก้อนโตหรือมีคอพอกไหม เจ็บหรือไม่? ถ้ามองไม่เห็นและคลำต่อมไทรอยด์ไม่ได้แปลว่ามีขนาดปกติ ไม่โต วิธีนี้สามารถนำไปตรวจต่อมไทรอยด์ให้ผู้อื่นได้เช่นกัน แต่ถ้าตรวจแล้วไม่แน่ใจควรไปปรึกษาแพทย์

การคลำไทรอยด์ สามารถคลำได้ตัวเองได้หากไทรอยด์โตจะสามารถคลำได้ชัดเจน แต่อย่างไรก็ตาม หากมีอาการอื่นๆที่สงสัยว่าเป็นโรคไทรอยด์แนะนำปรึกษาแพทย์ เนื่องจากคนไข้ที่เป็นโรคไทรอยด์บางรายอาจจะไม่มีอาการไทรอยด์โตได้

ภาวะแทรกซ้อนของโรคไทรอยด์

ไทรอยด์เป็นพิษ

มีปัญหาสายตา กระดูกพรุน หัวใจเต้นผิดปกติ โรคหลอดเลือดสมอง
หากอาการรุนแรงจนไทรอยด์เป็นพิษขั้นวิกฤติ (Thyroid storm) อาจทำให้กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หัวใจวาย ขาดน้ำ ช็อค โอกาสเกิดน้อย แต่อัตราการเสียชีวิตสูงมาก
โดยภาวะแทรกซ้อนมักเจอในผู้ป่วยที่ไม่ได้รับการรักษาหรือรักษาช้า

โรคไทรอยด์ต่ำ

พัฒนาช้าหรือพิการในเด็ก ซึมเศร้า ความรู้สึกที่แปรปรวน เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ ไขมันในเลือดสูง หากปล่อยไว้จนเกิดภาวะไทรอยด์ทำงานต่ำอย่างรุนแรงที่เรียกว่า myxedema coma อาจทำให้เกิดภาวะหายใจช้า ความดันโลหิตต่ำ หัวใจวาย เสียชีวิตได้

โรคไทรอยด์โตหรือคอพอก

หากก้อนมีขนาดใหญ่มาก อาจกดเบียดเส้นเสียงและทางเดินหายใจ
หากไม่รักษา และเป็นมะเร็งไทรอยด์จะทำให้มะเร็งเข้าสู่ระยะแพร่กระจายและเสียชีวิตได้

อ่านเพิ่มเติม การปฏิบัติตัวอย่างเคร่งครัด! เมื่อเป็นโรคไทรอยด์ตามคำแนะนำของแพทย์

ตรวจไทรอยด์ ตรวจอะไรบ้าง

การตรวจไทรอยด์มีวิธีการตรวจหลายแบบ ขึ้นอยู่กับอาการและการวินิจฉัย โดยการเจาะเลือดดูระดับฮอร์โมนเป็นวิธีที่ง่ายและสะดวกที่สุด และสามารถตรวจได้ที่คลินิก

การตรวจเพิ่มเติมวิธีอื่น เช่น อัลตราซาวน์ เจาะชิ้นเนื้อ หรือตรวจทางกัมมันตรังสี นั้นจะมีความยุ่งยากมากกว่า จำเป็นต้องตรวจที่โรงพยาบาลและปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง และไม่ได้ใช้เพื่อตรวจคัดกรองเบื้องต้น

คลินิกไทรอยด์

หากสงสัยว่าเป็นโรคไทรอยด์ ไม่ว่าจากภาวะไทรอยด์เป็นพิษ ภาวะไทรอยด์ต่ำ ต่อมไทรอยด์โตหรือคอพอกไม่เป็นพิษ รวมไทรอยด์ในหญิงตั้งครรภ์ แนะนำตรวจคัดกรองโดยการเจาะเลือดดูระดับฮอร์โมนเพื่อยืนยัน ไม่ควรรักษาด้วยตนเอง ควรมาปรึกษาแพทย์เสมอ เนื่องจากไทรอยด์เป็นโรคที่ซับซ้อนและอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายได้

สำหรับผู้ที่ต้องการตรวจคัดกรองไทรอยด์ หรือรักษาไทรอยด์ ที่อินทัชเมดิแคร์คลินิกเวชกรรม คลินิกตรวจรักษาไทรอยด์ เปิดให้บริการทุกวันจันทร์ – อาทิตย์

สามารถนัดหมายผ่านช่องทางออนไลน์ หรือโทรศัพท์ก็ได้ เพื่อความสะดวก รวดเร็ว พร้อมให้คำปรึกษาและแนะนำทั้งก่อนและหลังเข้ารับบริการ

เอกสารอ้างอิง

2018 European Thyroid Association Guideline for the Management of Graves’ Hyperthyroidism , George J. Kahalya Luigi Bartalenab Lazlo Hegedüsc Laurence Leenhardtd Kris Poppee Simon H. Pearcef
สมาคมต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย (The endocrine society of Thailand)
การดูแลรักษาโรคของต่อมไทรอยด์และข้อผิดพลาดที่พบบ่อย , Ambulatory medicine 2023 , สมาคมอายุรศาสตร์ผู้ป่วยนอก

บทความที่น่าสนใจ

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม

Hot Line 081-562-7722 กดโทรออก